|
Arhitektura i oblici matične ploče
Chip Set
Vježbe prepoznavanja
|
|
Matična ploča ( Mainboard = glavna ploča, ili Motherboard = ploča majka
) glavna je komponenta PC računara. Matična ploča obezbjeđuje, opslužuje
i nadzire sve osnovne funkcije računara. Ujedno služi kao noseća podloga
za druge komponente i elemente. Njena uloga je takva da praktično u
potpunosti definiše namjenu, performanse i mogućnosti proširenja PC
računara.
Matična ploča je koncipirana tako da omogućuje proširivost, nadogradnju
i zamjenjivost to je tzv koncept otvorene arhitekture.
Ovakav koncept je nasljeđen je još od originalnog IBM-ovog PC-a te je
velikim dijelom razlog uspjeha koncepcije PC-a. Matična ploča je osnov koncepta otvorene
arhitekture. Sve izmjene i podešavanja dešavaju se na njoj.
Najpoznatiji proizvođači matičnih ploča su Intel,
GygaByte, MS, AMD, ASUS i Foxconn.
|
|
Matična ploča je štampana ploča koja međusobno povezuje sve komponente
računara, Ove veze ostvaruje ili direktno (tako što se ove komponente
nalaze na njoj (mikropprocesor, RAM, grafički podsistem....) bilo preko
konektora (veze sa diskovima, U/I jedinicama, mrežnim karticama...)
Sem što biramo procesor i memoriju, matična ploča omogućuje da se
jednostavnim umetanjem u odgovarajuće slotove-konektore izvrši proširenje
i optimizacija sistema.
|
|
Šta nam radi sjeverna i južna pruga
Je li čipset isto što i matična ploča?
Integrisani sklopovi U/I komunikacije kroz sistem i DMA čine tzv. "Chip
Set" - skup čipova.
Pod sistemom podrazumjevamo matičnu ploču, ali i
kompletan PC.
Čipset se sastoji od dva integrisana kola sa sistemom za podršku
grafičkim resursima zajedno sa radnom memorijom (Graphics and Memory
Controller Hub) i drugi za podršku perifernim uređajima (I/O Controller
Hub) međusobno povezana HUB arhitekturom.
Osnov specifikacije za matičnu ploču predstavlja čipset na kome je ona
bazirana. Mogli bi uspostaviti znak jednakosti između čipseta i matične
ploče. Normalno to ne bi bilo tačno jer matična ploča obuhvata mnoštvo
drugih parametara: dimenzije, raspored elemenata, način povezivanja,
kvalitet štampe, kvalitet i dužina veza, temperaturni opseg i
stabilnost, zaštita od smetnji, od oštećenja itd. itd. Svi ovi parametri
određuju kvalitet ploče (i to veoma bitno) dok je samim čipsetom
određena njena funkcija tj. njene funkcionalne mogućnosti.
Različiti mikroprocesori ne podržavaju isto fizičko priključivanje na
matičnu ploču, znači izborom chipset-a je definisana i vrsta
mikroprocesora (INTEL ili AMD) te je izbor ograničen.
Pozicija i uloga matične ploče i njenih komponenti
u PC sistemu
Set instrukcija koji obje vrste mikroprocesora podržavaju je
kompatibilan.
Cijeli set logike, kako se vidi na gornjoj slici podijeljen je na dva
dijela:
• North Bridge
koji se bavi nadzorom procesora, radne memorije i video podsistema,
po mogućnostima i funkcijama razlikuje od proizvođača do proizvođača.
• South Bridge
koji se brine za rad s internim i vanjskim uređajima računara funkcijski
slični, kod svih proizvođača, jer pristupaju uglavnom standariziranim
uređajima.
|
Nazivi 'sjeverni' i 'južni' potiču od njihovog prikaza u
blok šemi gdje su na slici jedan u vrhu a drugi u dnu. Fizički
se oni mogu (i nalaze) na različitim pozicijama.
|
Chipset podržava komunikaciju s PCI i ISA uređajima te ATA 33/66/100
standard za komunikaciju s hard diskom. Ima ugrađenu internu grafičku
podršku za 2D i 3D ubrzavanje (akcelerator) koja se može nadopuniti
dodatnim SDRAM-om ili se može ugraditi neka druga grafička kartica.
Podržava NTSC i PAL TV standardni izlaz ššto mu uz podršku DVD-u daje
velike multimedijalne mogućnosti.
Prisutan je trend da se u njegovom dizajnu obuhvati što više eksternih
(periferijskih/vanjskih) elemenata ššto pojeftinjuje vanjske uređaje ili
ih potpuno zamjenjuje. U zadnje vrijeme je obavezna podrška USB
uređajima (modem, mišš, tastatura, kamere, skaneri ...), koji se kroz
brzu jednostavnu sabirnicu (do 12Mbps -megabita u sekundi) u HUB
arhitekturi mogu da povežu sa računarom bez njegovog gaššenja (hot
plugging). USB standard podržava do 127 vanjskih uređaja uz PnP (Plug
aNd Play) način podešavanja dinamički.
Danas je cijeli čipset integrisan u jedno zajedničko
kućište.
|
|
Oblici matičnih ploča - Form Factor
Sem mehaničkih/dimenzionih razlika idući osnov za podjelu ploča je
opet formalno mehanički: tip podnožja za procesor.
S vremenom su se pojavljivali razni standardi za matične ploče, odnosno
Form Factor koji određuje oblik i veličinu matične ploče, te njen način
funkcioniranja i mogućnosti.
Danas je uobičajen ATX standard, dok imamo i njegovu mikro varijantu
mATX za ploče namijenjene manjim kučištima, dok je obična ATX ploča
nešto veća. Najnoviji standard je Intelov BTX format matičnih ploča.
ATX ( Advanced Technology Extended ): Najkorišteniji format matičnih
ploča. Pušten u prodaju 1995. godine od Intel-a. Naslijednik je AT
formata. Napravljen je tako da se olakša spajanje uređaja. Dijelovi ATX
matične ploče postavljeni su paralelno da poboljšaju odvođenje topline.
Na ATX pločama nalazimo dva serijska priključka, paralelni priključak,
USB priključak, dva mini DIN ( PS/2 ) priključka.
Dimenzije ATX matične ploče su: 12 x 9.6 inča ( 305 mm
x 244mm ). Dimenzije njene manje verzije mini ATX su: 11.2 x 8.2 inča (
284mm x 208 mm ) te micro ATX: 9.6 x 9.6 inča ( 244mm x 244 mm ).
Podnožjem je određena i familija mikroporcesora. Istu familiju
mikroprocesora opslužuje isti čipset. Ne tražeći iznimke mi ćemo uz
svaki tip podnožja dati najčešći čipset i osnovne funkcije koje
karakterišu taj tip matične ploče.
Praktično danas razlikujemo dva tipa procesora (pa i
podnožja) Intel i AMD.
Znači kad definišete (kupujete) matičnu ploču Vi
istovremeno definišete i koji procesor želite.
|
VJEŽBE PREPOZNAVANJA
Pogledajte i pokušajte zapamtiti blokovsku šemu matične ploče
Blokovska šema sa elementima koje trebate
prepoznati
Elementi se najčešće označavaju prema važnosti, ali na ovoj slici
koristili smo nomenklaturu u smjeru kazaljke na satu.
A Komunikaciono proširenje sa integrisanom mrežnom
i audio podrškom
(CNR/AMR)
B Audio kodek: čip za audio konverziju
C AGP konektor
D Konektori periferijskih jedinica (PS, COM, LPT, Audio)
E Konektor za pomoćno napajanje
F Integrisani Chip set Northbridge
G Podnožje za procesor
H Podnožje za memoriju (RAM)
I Sekundarni IDE konektor |
J Primarni IDE konektor
K Zvučnik (Speaker)
L Konektor za napajanje
M Konektor za disketni pogon
N I/O kontroler
O I/O kontroler hub South Bridge
P serijski port
Q Baterija
R konektori za USB priključke na front panel
S konektori za PCI proširenja |
Otvorite poklopac kućišta vašeg PC-ija.
Prepoznajte matičnu ploču skrivenu iza kablova.
To je najveća ploča i dominira kućištem. Bez obzira na verziju izgledaju
slično. Različitih boja, rasporeda pojedinih
komponenti, ali uvijek slično.
Pokušajte prepoznati pojedine elemente naznačene na blokovskoj šemi- slici.gore.
Vaš zadatak je da prepoznate sve naznačene komponnente.
Preporuka bi bila da ovu vježbu
ponovite više puta na različitim računarima.
|
|
