Zapis (kodovanje) podataka

Zapis (kodovanje) podataka - Šta je kod?

Kod predstavlja sistem znakova pomoću koga učesnici komunikacije (najmanje dva) komuniciraju. Svaki kod da bi bio kodom mora imati spisak svih znakova, propis/e po komu se ti znakovi slažu i opis tih znakova.

U komunikaciji kod služi za pretvaranje jedne informacije ( na primjer slovo, riječ ili fraza) u drugi oblik prikaza, koji nije nužno iste vrste.

U komunikaciji i obradi informacija, kodiranje je proces u kojem se izvor pretvara u podatke, koji se onda šalju primaocu (promatraču).

Podaci se na računarskim medijima zapisuju pomoću fizičkih jedinica podataka. Najmanja fizička jedinica podataka je jedna binarna cifra tzv. BIT (kratica BInary digiT). Bit se u računaru realizujea pomoću veličina koje mogu imati dva stanja (npr. ima napona/nema napona). Svako od tih stanja može se logički prikazati s jednom cifrom binarnog brojenog sistema čija vrijednost može biti 1 ili 0. Tako se npr. prisustvo fizičke veličine može predstaviti s 1, a odsustvo s 0.

Skup svih znakova (grafema) koji se koriste u komunikaciji naziva se APSTRAKTNA ABECEDA, koja zajedno s pripadnim binarnim (ili nekim drugim) kombinacijama tvori KOD. Znak u kodu naziva se KODNI ELEMENT, a pripadni mu zamjenitelj, bilo da je u pitanju binarna kombinacija, neki drugi znak ili nešto treće, naziva se KODNA ZAMJENA.
Broj kodnih elemenata u apstraktnoj abecedi naziva se OBIM KODA. Kod računara broj upotebljenih elemenata proporcionalan je broju bit-a koji se žele upotrijebiti za kodnu zamjenu prema slijedećem izrazu:
gdje je N obim koda, broj elemenata koda, a m broj bita upotrebljen za kodnu zamjenu.

Jedan bit odnosno jedna binarna cifra ujedno je i osnovna jedinica za količinu informacija. Dakle s "n" binarnih cifri moguće je prikazati podatak koji nosi informaciju od "n" bita.

Binarnih brojeva s n cifri ima ukupno 2ⁿ, znači s n - bita može se u računalu prikazati 2ⁿ različitih podataka.

Prva veća fizička jedinica naziva se oktet (byte). Byte se sastoji iz 8 bita i ujedno predstavlja osnovnu adresibilnu jedinicu memorije. U jednom bytu može se pohraniti samo 8 bita. Veće jedinice su: kilobyte, megabyte i gigabyte.

oktet (byte) 1 byte (oktet) = 8 bita

kilobyte (KB) 1 KB = 2¹⁰byte = 1.024 byte

megabyte (MB) 1 MB = 2²⁰ byte = 1.048.576 byte

gigabyte (GB) 1 GB = 2³⁰ byte = 1.099.511.627.776 byte

Znakovni podaci se u računaru zapisuju pomoću binarnih kodova.
Koristi se više različitih kodova, kod kojih se svaki karakter skupa alfanumeričkih podataka kodira niskom binarnih cifara dužine 7, 8 ili 16.

Evo 5 najčešće korišćenih kodova kod računara:

1. ASCII 7-bitni kod, 128 karaktera, i prošireni ASCII-8bitni.

2. EBCDIC 8-bitni kod, 256 karaktera.

3. ISO-8 . 8-bitni kod, 256 karaktera.

4. IBM-PC kod. 8-bitni 8-bitni kod, 256 karaktera

5. UNICODE (UNIversal encODE). 16-bitni kod, 65536 karaktera

Kod je vrsta šifre kod koje se riječi, rečenice, dijelovi riječi i rečenica, slova i brojevi otvorenog teksta zamjenjuju grupama slova ili brojki - kodnim zamjenama. Kodovi se najčešće izrađuju u obliku rječnika. Sadrže nekoliko desetina hiljada otvorenih izraza, od kojih svaka ima po jednu ili više kodnih zamjena, skupine od po 2, 3, 4 ili 5 slova ili brojeva. Kao i ostale vrste šifri i kodovi su namijenjeni osiguranju tajnosti sadržaja povjerljive poruke (vojne, diplomatske i druge). Kodom se postiže i skraćivanje teksta.

Disciplina koja se bavi proučavanjem i otkrivanjem kodova i šifri zove se kriptografija. Mada se uz pomoć računara obavlja kriptovanje i zaštita podataka, pojam koda se najčešće u informatici ne odnosi na zaštitu podataka, već na komunikaciju i razmjenu podataka između računara.